Obchody rocznicy Bitwy pod Domanowem

13 września 1939 r., na terenie naszej parafii, rozegrała się całodzienna bitwa pomiędzy wojskami polskimi i niemieckimi, zwana bitwą pod Domanowem. Podczas niej zginął patron miejscowej szkoły podstawowej, porucznik Izydor Kołakowski. Od wielu już lat 13 września obchodzony jest jako Dzień Patrona szkoły, która to uroczystość gromadzi społeczność szkolną, parafialną i gminną na wspólnej modlitwie i upamiętnieniu bohaterów II wojny światowej.

Tegoroczne obchody rozpoczęły się na placu przed Szkołą Podstawową w Domanowie, gdzie zgromadzonych uczestników powitała dyrektor Ewa Zawadzka. Patriotyczny charakter wydarzenia podkreśliło przybycie Orkiestry Wojskowej z Giżycka i asysty honorowej 2 batalionu zmechanizowanego 15 Giżyckiej Brygady Zmechanizowanej, kontynuującej tradycje 9 Pułku Strzelców Konnych i 14 Dywizjonu Artylerii Konnej, walczących 84 lata temu pod Domanowem. Ważna była obecność pocztów sztandarowych: giżyckiej jednostki wojskowej, szkół z Brańska, Chojewa, Holonek i Domanowa oraz Ochotniczej Straży Pożarnej. Nad całością wydarzenia czuwali członkowie Towarzystwa Przyjaciół 9 PSK z Grajewa.

Po oficjalnym rozpoczęciu dowódca wojskowy uroczystości złożył meldunek dowódcy batalionu i dokonano przeglądu wojska, wciągnięto na maszt biało-czerwoną flagę, a zebrani na palcu odśpiewali hymn państwowy. Następnie delegacje szkoły, gminy oraz wojska złożyły kwiaty i znicze pod tablicą upamiętniającą poległych kawalerzystów.

Dalsza część uroczystości miała miejsce w domanowskim sanktuarium, gdzie sprawowana była Msza św. w intencji Ojczyzny i poległych w jej obronie. Eucharystii przewodniczył ks. proboszcz Krzysztof Napiórkowski, a koncelebrowali ks. Robert Figura z Chojewa i ks. Tadeusz Czyżak z Rudki, który skierował do zebranych okolicznościowe kazanie. Oprawę muzyczną liturgii zapewnił zespół ludowy „Mianka” z Mnia.

Po Eucharystii młodzież z miejscowej szkoły zaprezentowała patriotyczny montaż słowno-muzyczny. Następnie zebrani, prowadzeni przez wojskową orkiestrę i asystę honorową, przeszli na cmentarz parafialny, gdzie przy mogile poległych w bitwie pod Domanowem żołnierzy odczytano Apel Pamięci z wojskową salwą honorową, a przybyłe delegacje szkół, władz, służb mundurowych i stowarzyszeń złożyły kwiaty i znicze. Po zakończeniu części oficjalnej wszyscy przeszli pod budynek szkoły, gdzie żołnierze zaprezentowali pokaz musztry paradnej.

Również w sobotę, 16 września, w Pruszance Starej, przy mogile poległych kawalerzystów, miały miejsce obchody rocznicowe. Uroczystość rozpoczęła się Mszą św., której przewodniczył proboszcz domanowski, ks. Krzysztof Napiórkowski, a wraz z nim modlili się: ks. Tadeusz Sołtysik, proboszcz parafii Nowe Piekuty, ks. Jan Jurczykowski, współpracownik tejże parafii oraz nasz rodak, ks. Sylwester Falkowski, obecnie wikariusz bielskiej bazyliki.

Po Mszy św. zebrani przeszli pod mogiłę poległych żołnierzy, gdzie przy asyście honorowej dywizjonu artylerii samobieżnej 15 Giżyckiej Brygady Zmechanizowanej odczytano Apel Pamięci, a żołnierze oddali salwę honorową. Na zakończenie złożono kwiaty i znicze na mogile żołnierskiej. W obchodach rocznicowych udział wzięli przedstawiciele różnych jednostek Wojska Polskiego, władze rządowe i samorządowe, duchowieństwo, służby mundurowe, grupy rekonstrukcyjne, poczty sztandarowe, młodzież szkolna oraz okoliczni mieszkańcy, którzy na co dzień kultywują pamięć poległych i troszczą się o żołnierskie mogiły.

Bitwa pod Domanowem rozegrała się 13 września 1939 r. Stacjonujący tego dnia w Domanowie 9 Pułk Strzelców Konnych stoczył kilka zwycięskich potyczek z patrolami niemieckimi. Dopiero po jednoczesnym ataku z dwóch stron, został zmuszony do wycofania, kierując się w stronę Pruszanki Starej. Tam został zaskoczony silnym ogniem czołgów i piechoty niemieckiej. Dzięki wsparciu ogniowemu 14 Dywizjonu Artylerii Konnej, znajdującego się wtedy w Pietraszkach, pułk zdołał się przebić i uniknąć całkowitej zagłady. Po całodziennej bitwie straty polskie wyniosły około 140 zabitych i rannych. Poległych okoliczni mieszkańcy pochowali w kilku zbiorowych mogiłach wokół wsi Pruszanka Stara oraz na cmentarzu parafialnym w Domanowie.

Tekst: Beata Falkowska

Zdjęcia: Renata Jarosz