OSMOLA – Parafia Matki Bożej Bolesnej

Wieś Osmola została założona na początku XV wieku z nadania księcia mazowieckiego Janusza I (ok. 1340-1429). Pierwsza znana wzmianka o Osmoli sięga 1431 roku i pochodzi z dokumentu fundacyjnego kościoła w Dziadkowicach, w którym świadkami byli: Chwalisław z Osmoli i Jakub z Osmoli. W latach 1431-1863 wieś należała do parafii dziadkowickiej. W 1557 roku dziedzicami tej wsi byli: Adam i Feliks Osmólscy h. Pobożanin oraz Wojciech Puch Osmólski h. Rogala.

Powstanie parafii w Osmoli wiąże się ściśle z historią kościoła dziadkowickiego. W ramach represji po Powstaniu Styczniowym kościół w Dziadkowicach został odebrany katolikom i zamieniony na cerkiew prawosławną. Parafię zlikwidowano, a wszystkich wiernych przyłączono do sąsiednich parafii: Boćki, Dołubowo, Ostrożany i Siemiatycze (do 1914 roku). Po ukazaniu się carskiego ukazu tolerancyjnego w dniu 30 kwietnia 1905 roku, parafialnie dziadkowiccy rozpoczęli starania o pozwolenie na budowę kaplicy, pod kierunkiem ks. Aleksandra Hajduka (ur. 1874), proboszcza boćkowskiego (1902-1908). Pozwolenie władz carskich przyszło w 1910 roku, ale wierni nie znaleźli odpowiedniego placu pod kaplicę w Dziadkowicach. Tę okazję wykorzystali mieszkańcy Osmoli, ofiarowując 25 ha ziemi na ten cel.

Po trzech latach starań o uzyskanie nowego pozwolenia, w 1914 roku przyszła odpowiedź pozytywna. W tej sytuacji ks. bp Kazimierz Mikołaj Michalkiewicz (1865-1940), administrator apostolski diecezji wileńskiej (1908-1918), w 1914 roku erygował w Osmoli samodzielną parafię. Dnia 18 czerwca 1915 roku ks. kan. Jan Warpechowski (1879-1946), dziekan bielski i proboszcz boćkowski (1909-1946), położył i poświęcił kamień węgielny pod budowę tymczasowej kaplicy. Pod jego kierunkiem została wzniesiona drewniana kaplica pw. św. Anny. Jej poświęcenia w dniu 26 lipca 1915 roku dokonał wspomniany ks. Jan Warpechowski. Początkowo parafia była zarządzana przez duszpasterzy boćkowskich.

Pierwszym proboszczem w Osmoli został ks. Stanisław Pietkiewicz (1885-1943), mianowany 9 marca 1916 roku, przez wspomnianego administratora diecezji wileńskiej. Pod jego kierunkiem wiosną 1917 roku zaczęto gromadzić materiały i założono własną cegielnię. Jesienią 1922 roku rozpoczęto budowę nowej, murowanej świątyni pw. Matki Bożej Bolesnej, według projektu warszawskiego architekta Zygmunta Wóycickiego, który został wykonany w latach 1923-1924. Kamień węgielny – na mocy zezwolenia ks. bp Kazimierza Mikołaja Michalkiewicza (1865-1940), administratora apostolskiego diecezji wileńskiej (1907-1918) – poświęcił w dniu 10 czerwca 1923 roku ks. kan. Jan Więckiewicz (1884-1947), proboszcz siemiatycki (1920-1928). Nowy kościół został oddany do użytku w 1929 roku, staraniem kolejnego proboszcza (1929-1935) ks. Jana Kopera (1899-1961). Jego poświęcenia dokonał 17 maja 1931 roku ks. kan. dr Józef Moniuszko (1887-1958), proboszcz w Łunińcu i Stołpcach (1931-1932).

Podczas działań wojennych zostały poważnie uszkodzone wieża i dach świątyni.

W uroczystość odpustową dnia 15 września 1996 roku kościół został konsekrowany przez ks. Antoniego P. Dydycza, biskupa drohiczyńskiego.

Naprzeciw kościoła, po drugiej stronie drogi, stoi murowana plebania zbudowana w latach 1984-1986, staraniem ks. Eugeniusza Moczulskiego, proboszcza parafii Osmola (1981-1993).

Kaplica:
Wałki – W 1982 roku ks. Eugeniusz Moczulski zaczął regularnie odprawiać Mszę św. w domu prywatnym państwa Izdebskich (dawny dworek Malewskich). W latach 1985-1988 został tutaj zbudowana kaplica murowana z inicjatywy wspomnianego ks. Eugeniusza Moczulskiego. Jej poświęcenia dokonał w dniu 28 czerwca 1992 roku ks. bp Władysław Jędruszuk (1918-1994), administrator apostolski diecezji pińskiej (1967-1991).

Oprac. ks. dr Zbigniew Rostkowski