NAREW – Parafia Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Biskupa i Męczennika

Jedna z pierwszych pisanych wzmianek o Narwi pochodzi z 1421 roku i dotyczy postoju tutaj króla Władysława Jagiełły (1386-1434), który podróżował do Grodna. Prawa miejskie chełmińskie nadał taj osadzie król Zygmunt I Stary (1506-1548) w dniu 27 czerwca 1514 roku, na prośbę Olbrachta Marcinowicza Gasztołda herbu Awdaniec (zm. 1539), starosty bielskiego (1513-1536).

Pierwotnie istniała tutaj kaplica dworska, o czym świadczy wzmianka z 1517 roku o ks. Jakubie – kapelanie w Narwi. W czasie lokacji miasta na prawie magdeburskim w dniu 7 grudnia 1528 roku król Zygmunt Stary i jego żona Bona Sforza d’Aragona (1494-1557) ufundowali kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Biskupa Męczennika, nadając mu dwie ziemie, młyn, karczmy, dziesięciny i inne przywileje. Królowa Bona Sforza, na wniosek ówczesnego ks. Mikołaja Sokołowskiego (1541 i 1544) ponowiła w 1541 roku zapisy fundacyjne, a w 1545 roku poleciła ponownie wyznaczyć granice parafii. W dniu 7 stycznia 1553 roku (sobota po Epifanii) król Zygmunt II August (1548-1572) potwierdził wszystkie wcześniejsze nadania. Świątynia w Narwi została konsekrowana przez ks. bp. Jana Stefana Wydżgę (zm. 7 września 1685 r.) – w okresie jego rządów diecezją łucką (1655-1659).

Dawne nadania i przywileje potwierdził 18 grudnia 1739 roku również król August III Sas (1733-1763). Około 1738 roku proboszczem narewskim został kanonik gnieźnieński i oficjał generalny okręgu brzeskiego ks. Ludwik Ignacy de Riaucour (1700-1777), przyszły sufragan diecezji łucko-brzeskiej (1749-1777). Przypuszczalnie pod jego kierunkiem w latach 1738-1748 został przebudowany od fundamentów drewniany kościół, który istnieje do dzisiaj. W latach 1851, 1857, 1860 roku przeprowadzono kolejne remonty, pod kierunkiem ks. Felicjana Szakien (ur. 1825), administratora a następnie proboszcza narewskiego (1849-1864). W ramach represji popowstaniowych dnia 4 października 1866 roku – z rozkazu (Nr 9566/1866) Konstantego von Kaufmana, gubernatora grodzieńskiego, kowieńskiego i wileńskiego (1865-1866) – skasowano kaplicę w majątku Liniewo należącym do rodziny Leszczyńskich.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej (1920) kościół został podziurawiony pociskami. Podobna sytuacja zdarzyła się w czasie II wojny światowej w 1944 roku, kiedy kościół został uszkodzony przez ostrzał artyleryjski. Pierwsze, konieczne remonty przeprowadził ks. Stanisław Łukaszewicz (1905-1967), ówczesny proboszcz narewski (1939-1948). W 2011 roku – staraniem proboszcza ks. prał. Zbigniewa Niemyjskiego – cały dach kościoła i dzwonnicy został pokryty blachą miedzianą.

Na placu przykościelnym stoi drewniana, dwukondygnacyjna dzwonnica zbudowana w latach 1773-1792, kiedy proboszczem narewskim był ks. Adam Kłokocki (1733-1808), późniejszy sufragan łucko-brzeski (1795-1798) i wileński (1798-1808). W 1914 roku Rosjanie zabrali dwa duże dzwony.

Przy kościele znajduje się także drewniana plebania oraz dom parafialny. W latach 2010-2013 zostały one gruntownie odrestaurowane – staraniem wspomnianego ks. prał. Zbigniewa Niemyjskiego.

Oprac. ks. dr Zbigniew Rostkowski