STERDYŃ – Parafia świętej Anny

Pierwsza pisana wzmianka o Sterdyni pochodzi z 1408 roku. Występował wówczas Michał ze Sterdyni. Pierwszy drewniany kościół pw. Nawiedzenia NMP i św. Anny, św. Jana Chrzciciela i Wszystkich Świętych został wzniesiony tutaj przed 1456 rokiem. Potwierdza to wzmianka o ówczesnym plebanie sterdyńskim – ks. Macieju, który pojawia się już w 1456 roku w Księdze Ziemskiej Drohickiej (1456-1499). Fundatorami świątyni mieli być: Grzymała herbu Lubicz ze Sterdyni (zm. 1482) i Brykcjusz Chądzyński h. Ciołek z Chądzynia, którzy uposażyli parafię w ziemię, dziesięciny i 18 wsi. Jednak, jak podają późniejsze źródła, dokument fundacyjny został zniszczony przez „Tatarów”. W latach 1471-1472 plebanem w Sterdyni był ks. Mikołaj, który zorganizował przy kościele szkółkę parafialną.

Nowy dokument fundacyjny wystawił 5 lipca 1518 roku właściciel Sterdyni i Ciechanowca – Piotr Kiszka h. Dąbrowa (zm. 1534), wojewoda połocki (1519-1532), starosta drohicki (1522-1532), potwierdzając w nim wszystkie wcześniejsze nadania. W tym samym roku ks. Paweł Algimunt książę Holszański (1485-1555), biskup łucki (1507-1536) dokonał erekcji parafii. Jeden z proboszczów kosowsko-sterdyńskich ks. Jan Zaleski należał do wielkich dobrodziejów klasztoru jezuickiego w Drohiczynie, zapisując 5 lutego 1655 r. znaczne sumy na rzecz ich rezydencji.

Pierwszy, drewniany kościół pw. Trójcy Przenajświętszej, Nawiedzenia NMP, św. Anny, św. Jana Chrzciciela i Wszystkich Świętych, postawiony na murowanym fundamencie przetrwał do XVIII wieku. Gruntowną jego odbudowę przeprowadził ks. Stanisław Kustrzyński, proboszcz sterdyński (do 1716 r.).

W 1622 roku właścicielem Sterdyni został Jakub Iwanowski h. Rogala (zm. 16 kwietnia 1630 r.), podczaszy podlaski (1626-1630) żonaty z Anną Kiszczanką (zm. 1626), córką Mikołaja Kiszki (ok. 1565-1620), starosty drohickiego (1588-1620). Z kolei ich córka Barbara, poślubiając Zbigniewa z Tęczyna hr. Ossolińskiego h. Topór (zm. 25 lipca 1679 r.), starostę drohickiego (1646-1679), wniosła dobra sterdyńskie do własności rodu Ossolińskich. W latach 1737 i 1765 Sterdyń była wymieniana jako miasto.

Obecny kościół w stylu późno-barokowym wznieśli w latach 1776-1783 ówcześni dziedzice Sterdyni – generał wojsk koronnych Antoni hr. Ossoliński (zm. 20 maja 1776 r.), starosta sulejowski (ok. 1771-1776) oraz jego syn Stanisław z Tęczyna hr. Ossoliński (zm. po 1824), starosta sulejowski (1788-1795), a także żona (od 1786) Józefa z Morsztynów (zm. po 1807). Nowy kościół konsekrował w dniu 2 czerwca 1811 roku ks. Wojciech Leszczyc Skarszewski (zm. 12 czerwca 1827 r.), biskup lubelski (1805-1824). W 1842 roku przeprowadzono gruntowną restaurację świątyni, a w 1887 roku, kosztem ówczesnych właścicieli Sterdyni: Ludwika Górskiego h. Boża Wola (1818-1908) i jego żony Pauliny z hr. Krasińskich h. Ślepowron (1816-1893), w miejsce starych zniszczonych, zbudowano dwie nowe wieże. Oni także w 1854 r. założyli w Sterdyni szpital im. św. Pawła, który w 1862 r. został dodatkowo uposażony przez okoliczne ziemiaństwo do 20. łóżek.

Ks. Henryk Ignacy Przeździecki (1875-1939), biskup podlaski czyli siedlecki (1918-1939), dnia 17 sierpnia 1932 roku erygował w pałacu kolatora parafii sterdyńskiej Franciszka Kazimierza Wandalina hr. Krasińskiego (1887-1973) i jego żony (od 1913) Izabeli Marii Potockiej kaplicę publiczną (oratorium publicum).

W 2003 roku staraniem ks. kan. Jana Terleckiego (prob. 2003-2011) zostały wykonane nowe, kamienne schody do kościoła, a w 2004 roku nowa, marmurowa posadzka na prezbiterium. W latach 2005-2006 odrestaurowano wnętrze świątyni oraz elewację zewnętrzną i fronton. Staraniem obecnego proboszcza ks. kan. dr. Zbigniewa Rycaka w 2012 roku – w ramach dotacji z funduszy europejskich – położono wokół kościoła kostkę granitową.

Obok kościoła znajduje się stara drewniana plebania oraz nowa, murowana, zbudowana w latach 1980-1982, staraniem ks. Eugeniusza Borkowskiego (1906-1993), proboszcza sterdyńskiego (1975-1982) i ks. kan. Kazimierza Kuryłka (prob. 1982-2003).

W parafii sterdyńskiej w Chądzyniu urodził się 27 lutego 1915 roku ks. bp Wacław Skomorucha. Wyższe Seminarium Duchowne ukończył w Janowie Podlaskim w latach 1934-1939. Święcenia kapłańskie przyjął 8 września 1940 roku. W dniu 21 kwietnia 1963 roku został mianowany biskupem tytularnym Zoary. W tym też dniu otrzymał w katedrze siedleckiej sakrę biskupią z rąk ks. Stefana kard. Wyszyńskiego. W latach 1963-1992 pełnił funkcję biskupa pomocniczego diecezji siedleckiej czyli podlaskiej. Zmarł w Siedlcach w 2001 roku.

Kaplica:
Kiełpiniec – Kaplica pw. Matki Bożej Królowej Polski została zbudowana w latach 1983-1985 staraniem wspomnianego ks. kan. Kazimierza Kuryłka. Poświęcił ją dnia 15 lipca 1990 roku ks. Jan Mazur, biskup siedlecki czyli podlaski (1968-1992).

Oprac. ks. dr Zbigniew Rostkowski