„Jubileusz” to nazwa roku szczególnego: wydaje się, że pochodzi od instrumentu, którym posługiwano się by obwieścić jego początek; jest to yobel, barani róg, którego dźwięk rozbrzmiewa w Dzień Przebłagania (Jom Kippur). Święto to jest obchodzone co rok, ale szczególnego znaczenia nabiera, gdy zbiega się z początkiem roku jubileuszowego. Pierwszą ideę na ten temat znajdujemy w Biblii: w roku 50-tym ma być obchodzony jubileusz, jako rok dodatkowy po cyklu siedmiu pełnych lat szabatowych, przypadających co siedem lat. (por. Kpł 25, 8-13). Choć nie jest to łatwe do osiągnięcia, został zaproponowany jako okazja do przywrócenia prawidłowej relacji z Bogiem, między ludźmi i z całym stworzeniem; obejmował przebłaganie za grzechy, powrót do swej własności i odpoczynek całej ziemi.

Ewangelia według św. Łukasza, cytując proroka Izajasza, opisuje misję Jezusa w ten sposób: „Duch Pański spoczywa na mnie; ponieważ mnie namaścił i posłał mnie, abym ubogim niósł dobrą nowinę, więźniom głosił wolność, a niewidomym przejrzenie; abym uciśnionych odsyłał wolnymi, abym obwoływał rok łaski od Pana” (Łk 4, 18-19; por. Iz 61, 1-2). Te słowa Jezusa stały się także czynami wyzwolenia i nawrócenia w codziennych spotkaniach z Nim i relacjach.

W 1300 roku Bonifacy VIII ogłosił pierwszy Jubileusz, nazywany również „Rokiem Świętym”, ponieważ jest to czas, w którym doświadczamy, że świętość Boga nas przemienia. Okres jego występowania zmieniał się na przestrzeni lat: na początku odbywał się co 100 lat; następnie, w roku 1343 r. został skrócony do 50 lat przez papieża Klemensa VI, a ostatecznie do 25 lat w 1470 r. przez Pawła II. Odwołuje się on także do momentów „nadzwyczajnych”: np. w 1933 r. Pius XI chciał upamiętnić rocznicę Odkupienia, a w 2015 r. papież Franciszek ogłosił Rok Miłosierdzia. Inny był również sposób świętowania tego roku: pierwotnie zbiegał się on z wizytą w rzymskich bazylikach św. Piotra i Pawła, sukcesywnie wraz z kolejnymi pielgrzymkami, dodano inne znaki, jak np. Drzwi Święte. Uczestnicząc w Roku Świętym można uzyskać odpust zupełny.

Opis poszczególnych lat jubileuszowych w Kościele

Idea odpustu

W Kodeksie Prawa kanonicznego (kan. 992) odnajdujemy następującą definicję odpustu: „Odpust jest to darowanie przed Bogiem kary doczesnej za grzechy, odpuszczone już co do winy. Otrzymuje je wierny, odpowiednio przygotowany i po wypełnieniu określonych warunków, przez działanie Kościoła, który jako sługa odkupienia autorytatywnie rozporządza i dysponuje skarbcem zadośćuczynień Chrystusa i świętych”.

Aby dobrze zrozumieć, czym jest odpust, trzeba dobrze zrozumieć naturę grzechu. Ma on zawsze podwójny skutek nazywany karą wieczną i karą doczesną. Kara wieczna wynika z tego, iż grzech ciężki pozbawiając nas zjednoczenia z Bogiem pozbawia nas szczęścia wiecznego. Świadome i dobrowolne odrzucenie Bożej miłości ma swoje dramatyczne w skutkach konsekwencje. Człowiek sam decyduje się na życie bez Boga.  Kara wieczna jako skutek grzechu darowana jest wraz z przebaczeniem otrzymanym od Boga w sakramencie pokuty i pojednania. Droga sakramentalna jest drogą nawrócenia, drogą powrotu do miłującego Ojca, który w swym miłosierdziu wciąż na nowo zaprasza nas do wspólnoty ze sobą. Niebo otwiera się dla obdarowanych przebaczeniem grzechów i łaską uświęcającą.

Grzech jest jednak czynem bardziej nieuporządkowanym, niż można byłoby się spodziewać. Zawsze pociąga za sobą destrukcyjne konsekwencje. Powoduje nieuporządkowane przywiązanie do stworzeń, a także rany, które zadajemy sobie i innym ludziom. Wprowadza nieład w porządku świata – jest przyczyną cierpienia, nienawiści, cudzej krzywdy, a także wielu innych skutków na rozmaitych płaszczyznach. Jest poważnym naruszeniem porządku sprawiedliwości i miłości. Oczyszczenie z tych następstw grzechów nazywa się karą doczesną i dokonuje się przez stan czyśćca, ale także przez cierpienie na ziemi.

Odpust jest zatem darowaniem kary doczesnej za grzechy, odpuszczone już co do winy na spowiedzi świętej. Może być zupełny (darowanie kary doczesnej w całości) lub cząstkowy (darowanie pewnej części kary doczesnej). Darowanie tej kary otrzymuje się za pośrednictwem Kościoła, który mocą władzy związywania i rozwiązywania udzielonej przez Chrystusa pragnie pomóc każdemu chrześcijaninowi oczyścić się z kar doczesnych, stanowiących konsekwencje jego grzechów.

Trzeba też wspomnieć o tym, że chrześcijanin, który stara się oczyścić z grzechów i pragnie uzdrowienia z ich skutków nie pozostaje osamotniony w swoich duchowych dążeniach. Wszyscy członkowie Kościoła – zbawieni, cierpiący w czyśćcu i żyjący na ziemi, są złączeni przedziwną więzią w Chrystusie. Istnieje między nimi trwały węzeł miłości i bogata wymiana darów – świętość jednego człowieka przynosi duchową korzyść drugiemu. Źródłem odpustów są zasługi Chrystusa, Maryi Dziewicy i wszystkich świętych, zebrane w skarbcu Kościoła.

Ogólne warunki uzyskania odpustu

– intencja uzyskania odpustu za siebie lub na sposób wstawienniczy za zmarłych (nie można ofiarować odpustu za innych żyjących),
– wzbudzenie wewnętrznego braku przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, nawet lekkiego,
– spełnienie konkretnego czynu, do którego jest przywiązana jest łaska odpustu,
– sakrament pokuty i pojednania,
– Komunia Eucharystyczna,
– modlitwa w intencjach wyznaczonych przez Ojca Świętego (nie trzeba ich szczegółowo znać; odmawia się 1 raz Ojcze nasz i Zdrowaś Maryjo).

Warto zaznaczyć, że spowiedź, Komunia Święta i modlitwa według intencji Ojca Świętego mogą być spełnione na wiele dni przed lub po spełnieniu czynu, do którego przywiązany jest odpust. Wypada jednak, by Komunia Święta i modlitwa w intencjach papieża zostały dopełnione w dniu, w którym spełnia się dany czyn odpustowy. Niespełnienie któregoś z powyższych warunków powoduje, że zyskiwany odpust jest cząstkowy. Zyskiwany odpust zawsze można ofiarować za zmarłych na sposób wstawiennictwa. Nie można ofiarować ich za innych żyjących. Po jednej spowiedzi można uzyskać wiele odpustów zupełnych, natomiast po jednej Komunii świętej i jednej modlitwie w intencjach papieża – tylko jeden odpust zupełny. Odpust zupełny można zyskać jeden raz dziennie. Odpust cząstkowy – kilka razy. Pomimo zasady, że dziennie można uzyskać tylko jeden odpust zupełny wierni z racji Jubileuszu otrzymują akt miłosierdzia na rzecz dusz czyśćcowych, jeśli prawowicie przystąpią po raz drugi tego samego dnia do sakramentu Komunii (czyli w ramach Mszy Świętej), będą mogli uzyskać dwukrotnie odpust zupełny tego samego dnia, obowiązujący jedynie za zmarłych.

Odpust w Roku Jubileuszowym 2025

Czyny związane z łaską odpustu w Roku Jubileuszowym 2025:

1. Pobożna pielgrzymka:

– do dowolnego świętego miejsca jubileuszowego i pobożne uczestnictwo w tym miejscu: we Mszy Świętej, we Mszy przy udzieleniu sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego lub w Sakramencie Namaszczenia Chorych, nabożeństwie Słowa Bożego, Liturgii Godzin (godzina czytań, jutrznia, nieszpory), Drodze Krzyżowej, różańcu, recytacji hymnu Akatystu, nabożeństwie pokutnym, zakończonym indywidualną spowiedzią penitentów;
– w Rzymie: do co najmniej jednej z czterech Papieskich Bazylik Większych: św. Piotra na Watykanie, Najświętszego Zbawiciela na Lateranie, Matki Bożej Większej, św. Pawła za Murami;
– w Ziemi Świętej: do co najmniej jednej z trzech bazylik: Grobu Świętego w Jerozolimie, Narodzenia Pańskiego w Betlejem, Zwiastowania Pańskiego w Nazarecie.

2. Wierni prawdziwie skruszeni, którzy nie będą mogli uczestniczyć w uroczystych celebracjach, pielgrzymkach i pobożnym nawiedzeniu, z ważnych powodów (przede wszystkim siostry i mnisi klauzurowi, osoby starsze, chorzy, osadzeni w więzieniach, a także ci, którzy w szpitalu lub w innych miejscach opieki, stale posługują chorym), uzyskają odpust jubileuszowy na tych samych warunkach, jeżeli zjednoczeni duchowo z wiernymi obecnymi, zwłaszcza w momentach, w których słowa Ojca Świętego lub biskupów diecezjalnych są przekazywane za pośrednictwem środków komunikacji medialnej, w swoim domu lub tam, gdzie powstrzymuje ich przeszkoda (np. w kaplicy klasztornej, w szpitalu, w domu opieki, w więzieniu…), odmówią Ojcze nasz, Wyznanie wiaryw jakiejkolwiek dopuszczonej formie i inne modlitwy zgodne z intencjami Roku Świętego, ofiarowując swoje cierpienia lub życiowe trudności.

3. Dzieła pokuty i miłosierdzia:

– uczestnictwo w duchu pobożności będą w misjach ludowych, rekolekcjach lub spotkaniach formacyjnych poświęconych tekstom Soboru Watykańskiego II i Katechizmu Kościoła Katolickiego, które odbędą się w kościele lub innym odpowiednim miejscu, według zamysłu Ojca Świętego,
– wypełnienie dzieła miłosierdzia i pokuty, które świadczą o podjętym nawróceniu (uczynki miłosierdzia względem ciała: głodnych nakarmić, spragnionych napoić, nagich przyodziać, przybyszów w dom przyjąć, chorych nawiedzać, więźniów pocieszać, umarłych pogrzebać i uczynki miłosierdzia względem ducha: wątpiącym dobrze radzić, nieumiejętnych pouczać, grzeszących upominać, strapionych pocieszać, urazy chętnie darować, przykrych cierpliwie znosić, modlić się za żywych i umarłych),
– odwiedzenie i poświęcenie właściwego czasu braciom znajdującym się w potrzebie lub w trudnej sytuacji (chorym, więźniom, samotnym osobom starszym, niepełnosprawnym itp.), pielgrzymując niejako do obecnego w nich Chrystusa. Wierni bez wątpienia będą mogli te odwiedziny powtarzać w ciągu Roku Świętego, uzyskując za każdym razem odpust zupełny, nawet każdego dnia,
– podjęcie działania wyrażającego w sposób konkretny i bezinteresowny ducha pokuty, który jest jakby duszą Jubileuszu, odkrywając na nowo w szczególności pokutną wartość piątku: powstrzymanie się w duchu pokuty przynajmniej przez jeden dzień od błahych rozrywek (realnych, ale także wirtualnych, spowodowanych na przykład przez media i sieci społecznościowe) oraz od zbędnej konsumpcji (na przykład praktyka postu lub wstrzemięźliwości zgodna z ogólnymi normami Kościoła i szczegółowymi zaleceniami biskupów), połączona z przekazaniem odpowiedniej sumy pieniędzy ubogim; wspieranie dzieł o charakterze religijnym lub socjalnym, zwłaszcza na rzecz obrony i ochrony życia na wszystkich jego etapach oraz samej jakości życia, opuszczonych dzieci, młodzieży zmagającej się trudnościami, starców potrzebujących opieki lub samotnych, migrantów z różnych krajów, którzy opuszczają swoją ziemię w poszukiwaniu lepszego życia dla siebie i swoich rodzin; poświęcanie znacznej części wolnego czasu na działalność na rzecz wolontariatu, która służy interesowi społeczności, lub inne podobne formy osobistego zaangażowania,
– przyjęcie w najwłaściwszym dniu tego okresu jubileuszowego, przy okazji głównych uroczystości w katedrze i w poszczególnych kościołach jubileuszowych papieskiego błogosławieństwa z dołączonym odpustem zupełnym udzielonego przez biskupa diecezjalnego lub eparchialnego.

Opracowanie – Archidiecezja Krakowska

Decyzją Ojca Świętego Franciszka Rok Święty 2025 przeżywany będzie pod hasłem „Pielgrzymi nadziei”. Opierając się na tym dziedzictwie, chcemy w Roku Jubileuszowym widzieć czas pojednania z Bogiem i ludźmi, który zaowocuje prawdziwą wolnością, czas radości z bycia we wspólnocie Kościoła i w końcu czas otwarcia na nadzieję, która jest owocem spotkania Jezusa Chrystusa.

Logo Roku Jubileuszowego 2025 przedstawia cztery postacie, symbolizujące ludzkość pochodzącą z czterech różnych zakątków ziemi. Obejmują się wzajemnie, aby ukazać solidarność i braterstwo, które jednoczą narody.

Postać stojąca na samym przodzie przylega do krzyża. Jej postawa jest znakiem nie tylko wiary, ale również nadziei, której nigdy nie można porzucić, ponieważ potrzebujemy jej zawsze i przede wszystkim w najbardziej trudnych momentach.

Warto przyjrzeć się falom i sile, która je wywołuje, aby zauważyć, że pielgrzymka życia nie zawsze odbywa się po spokojnych wodach. Często zarówno osobiste przeżycia, jak i różne wydarzenia na świecie, wzywają nas jeszcze mocniej do nadziei.

Dlatego należy zwrócić uwagę na dolną część krzyża, swym kształtem przypominającą kotwicę, stabilizującą łódź podczas wysokiej fali. Jak wiemy, kotwica była często używana jako metafora nadziei. Kotwica nadziei to w rzeczywistości nazwa nadawana w żargonie morskim dryfkotwie, używanej przez łodzie do wykonywania manewrów awaryjnych w celu ustabilizowania statku podczas sztormu.

Nie można pominąć faktu, że obraz ten ukazuje, iż podróż pielgrzyma nie jest faktem indywidualnym, ale wspólnotowym, naznaczonym rosnącym dynamizmem, który coraz bardziej przybliża nas ku krzyżowi. Krzyż nie jest bynajmniej statyczny, lecz dynamiczny, pochyla się ku ludzkości, jakby zmierzał w jej stronę, nie zostawiając jej samej, bez pomocy, ale zapewniając o swojej obecności i dając poczucie bezpieczeństwa płynącego z nadziei.

Jednym z najważniejszym elementów Roku Jubileuszowego jest pielgrzymka do Rzymu i przejście przez Drzwi Święte. Z symbolicznego punktu widzenia Drzwi Święte nabierają szczególnego znaczenia: są znakiem najbardziej charakterystycznym, ponieważ celem jest dokonanie symbolicznego aktu ich przekroczenia. Otwarcie Drzwi przez Papieża stanowi oficjalne rozpoczęcie Roku Świętego. Pierwotnie, jedyne Drzwi znajdowały się w Bazylice św. Jana na Lateranie, będącej także katedrą biskupa Rzymu. Aby umożliwić wykonanie tego gestu licznym pielgrzymom, również inne bazyliki rzymskie zaczęły oferować taką możliwość.

Przekraczając ten próg, pielgrzym przywołuje na myśl tekst dziesiątego rozdziału Ewangelii według św. Jana: „Ja jestem bramą. Jeżeli ktoś wejdzie przeze Mnie, będzie zbawiony – wejdzie i wyjdzie, i znajdzie paszę” (10, 9). Ten akt wyraża chęć pójścia za Jezusem, który jest Dobrym Pasterzem i pragnienie by Jezus nas poprowadził. W końcu drzwi to też przejście, prowadzące do kościoła. Dla wspólnoty chrześcijańskiej to nie tylko przestrzeń sacrum, do której należy podchodzić z szacunkiem, w odpowiednim stroju i stosownie się zachowując, ale również znak pojednania, łączący każdego wierzącego z Chrystusem: jest miejscem spotkania i dialogu, pojednania i pokoju, z Tym który czeka na wizytę każdego pielgrzyma, w przestrzeni Kościoła jako wspólnoty ludzi wierzących.

W Rzymie doświadczenie to nabiera szczególnego znaczenia ze względu na pamięć św. Piotra i św. Pawła, apostołów którzy uformowali wspólnotę chrześcijan w Rzymie i których nauczanie i przykład wiary stanowią fundament Kościoła Powszechnego. Ich grób jest tutaj, gdzie zginęli śmiercią męczeńską; wraz z katakumbami stanowi miejsce nieustannej inspiracji.

Program obchodów jubileuszowych w Rzymie jest bardzo bogaty. Papież Franciszek w poszczególnych okresach roku zaprasza do Wiecznego Miasta przedstawicieli różnych grup i stanów w Kościele. Ramowy program rzymskich obchodów wygląda następująco:

Także z naszej diecezji organizowana jest pielgrzymka do Rzymu. Więcej o niej dowiesz się tutaj Jubileuszowa Pielgrzymka Diecezji Drohiczyńskiej.