150 rocznica stracenia ks. Brzóski w Sokołowie Podlaskim
W Sokołowie Podlaskim uczczono 150 rocznicę stracenia księdza Stanisława Brzóski – naczelnego kapelana powstania styczniowego. W uroczystościach udział wzięły władze samorządowe, harcerze, a także uczestnicy Sztafety Niepodległości, którzy już po raz trzeci, pokonując trasę ponad 60 km, przybiegli z Łukowa.
Ksiądz Stanisław Brzóska został powieszony na Rynku w Sokołowie Podlaskim 23 maja 1865 roku w obecności mieszkańców miasta i okolicznych wsi. Wyrok wykonano w Sokołowie, ponieważ żyjąca wówczas ludność do końca wspierała bohaterski oddział powstańczy księdza generała. Dziś historyk Jacek Odziemczyk przypomina, że mimo iż ideą władz carskich było pokazać ks. Brzóskę jako martwego i nie zagrażającego władzy, wbrew woli przyczyniono się do narodzin legendy i kontynuacji walk niepodległościowych.
Uroczystości w Sokołowie Podlaskim poprzedziła III Sztafeta Niepodległości. Wśród jej uczestników znalazła się zarówno okoliczna młodzież, jak i harcerze z hufca im. Ryszarda Smarskiego z Brześcia. Nie zabrakło władz samorządowych i tych, którzy pod pomnik księdza Brzóski przychodzili w czasach PRL. To właśnie z tego powodu wielokrotnie przesłuchiwano ks. Stanisława Falkowskiego, który po latach zapewnia jednak, że nie żałuje swoich czynów.
Spod pomnika ks. Brzóski zebrani przeszli na ołtarz polowy Kościoła pw. Niepokalanego Serca NMP, gdzie odprawiono Mszę świętą, pod przewodnictwem ks. biskupa Tadeusza Pikusa. Dalsza część uroczystości to już wizyta w Szkole Podstawowej nr 4, gdzie po przywitaniu i przemówieniach zaproszonych gości Jacek Odziemczyk wygłosił wykład, przeplatany pieśniami patriotycznymi w wykonaniu grupy wokalnej „Voci Cantati”. Tego dnia zorganizowano także Międzyszkolny Konkurs Wiedzy o Księdzu Kapelanie Stanisławie Brzósce, po którym uczestnicy sztafety i konkursu otrzymali dyplomy i medale okolicznościowe.
23 maja 1925 roku w Sokołowie Podlaskim odsłonięto pomnik ks. Stanisława Brzóski. Z kolei we wsi Krasnodęby-Sypytki, w miejscu aresztowania księdza, wzniesiono kamienny monument z pamiątkową tablicą: „Gdy pamięć ludzka gaśnie mówią kamienie. Tu ukrywał się i został aresztowany gen. ks. Stanisław Brzóska ostatni Komendant Powstania 1863 r. na Podlasiu oraz jego adiutant Franciszek Wilczyński. Wielka chwała bohaterom”. Kolejny pomnik odsłonięto 3 czerwca 1928 r. na terenie leśnictwa Dąbrówka w pobliżu rezerwatu Jata w powiecie łukowskim, na terenie którego ks. Brzóska ukrywał się przez dłuższy czas.
W roku 1983 roku bohater odznaczony został Gwiazdą Wytrwałości, a w 2008 roku ówczesny prezydent Polski Lech Kaczyński podpisał postanowienie o przyznaniu mu pośmiertnie Orderu Orła Białego. Obecnie medal, wraz z innymi pamiątkami, znajdują się w Izbie Pamięci księdza Brzóski w Szkole Podstawowej nr 4.
Karolina Skibniewska, foto: B. Gierzyńska, S. Pow. w Sokołowie Podlaskim [ksAP/Drohiczyn]
