POBIKRY – Parafia Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika

Wieś Pobikry, zwana wcześniej Pobikrowy lub Pobikrowa, w dniu 10 maja 1455 roku została nadana przez Kazimierza Jagiellończyka (1427-1492), wielkiego księcia litewskiego (1440-1492) – Piotraszowi Nieświckiemu (zm. przed 1477). Syn pierwszego właściciela Pobikier – Bartłomiej Pobikrowski herbu Bawola Głowa z Kolcem, podsędek ziemski drohicki (1504-1539) i jego żona Cecylia, córka Klemensa Kuczyńskiego (1494), ufundowali w 1504 roku pierwszy drewniany kościół pw. św. Anny, Katarzyny, Cecylii i Wszystkich Świętych, uposażając go w dwie włóki ziemi. Król Zygmunt I Stary (1467-1548) 30 czerwca 1509 roku potwierdził w Krakowie wcześniejsze nadania na rzecz wspomnianego Bartłomieja Pobikrowskiego. W 1514 roku ks. Paweł Algimunt książę Holszański (1485-1555), biskup łucki (1507-1536), założył tutaj parafię, wystawiając 8 maja 1514 roku w Skrzeszewie dokument erekcyjny. Pierwszym proboszczem do nowego kościoła został nominowany w 1516 r. ks. Jerzy Pobikrowski, syn fundatorów (1516-1541). Funkcję proboszcza pobikrowskiego w latach 1541-1544 roku pełnił ks. Gaweł, a w 1571 roku ks. Jakub. Kolatorem tejże parafii w dniu 26 listopada 1588 roku był Maciej Pobikrowski, pisarz ziemski drohicki (1588-1597) i sędzia ziemski drohicki (1597-1602). Pobikrowscy byli kolatorami kościoła do 1690 roku. Od końca XVII do XVIII wieku właścicielami były rodziny Godlewskich i Niemirów (od 1717).

Pierwsza świątynia fundacji Pobikrowskich spłonęła w 1690 roku. Na jej zgliszczach przed 1704 rokiem stanęła kolejna, drewniana, staraniem ks. Franciszka Kuczyńskiego (zm. 1720), syna Jana (prob. ok. 1686-1720). Została ona wzniesiona sumptem miejscowego dziedzica Stanisława Godlewskiego herbu Gozdawa (zm. 1709), starosty nurskiego (1688-1709) i kasztelana podlaskiego (1705-1709). Podobnie jako poprzednią strawił ją ogień w 1743 roku.

Trzeci drewniany kościół ufundował w 1743 roku chorąży ziemi drohickiej (1724-1775) Karol Niemira herbu Gozdawa (zm. 28 lutego 1775). Jego budową kierował ks. Jakub Chrościewicz (zm. 1757), ówczesny proboszcz pobikrowski (1720-1753). Konsekracji kościoła pw. Najświętszej i Nierozdzielnej Trójcy dokonał w niedzielę po uroczystości Wszystkich Świętych 1743 roku ks. Franciszek Antoni Kobielski (1679-1755), biskup łucki i brzeski (1739-1755).

Dnia 9 czerwca 1804 roku majątek Pobikry nabył Dominik hr. Ciecierski herbu Rawicz (1781-1828), marszałek szlachty Obwodu Białostockiego (1816-1828). Dzięki jego ofiarności, na miejscu nietrwałej i zniszczonej świątyni, w 1814 roku stanął nowy, drewniany kościół, staraniem ks. kan. Szymona Jaszczołta (1746-1816), proboszcza pobikrowskiego (1786-1816). Jego projektantem był teść ówczesnego dziedzica Pobikier – Józef Grzybowski, prefekt departamentu siedleckiego. Czwarty pobikrowski kościół spłonął doszczętnie 17 września 1846 roku razem z plebanią i budynkami gospodarczymi. W tej sytuacji z pomocą pospieszyła ówczesna dziedziczka Pobikier – Konstancja z Grzybowskich hr. Ciecierska (1788-1857), przeznaczając w grudniu 1846 roku murowany budynek dworskiego archiwum na tymczasową kaplicę pw. Trójcy Przenajświętszej. Jej poświęcenia dokonał ks. Jan Małyszewicz (1833-1900), tytularny archidiakon białostocki (1884-1891).

Przygotowania do budowy obecnej świątyni pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika rozpoczął w 1850 roku ks. Tesselin Byculewicz (1795-1856), proboszcz pobikrowski (1839-1856). Dzieło budowy zainicjował 9 maja 1856 roku jego następca ks. Szymon Koc (1818-1900), który pełnił funkcję proboszcza w latach 1856-1900. Fundatorem nowej świątyni był dziedzic Pobikier – Stefan hr. Ciecierski (1821-1888) i jego żona Jadwiga Rzewuska (1836-1882). Budowlę w stylu neogotyckim zaprojektował warszawski architekt Ernest Baumann. W dniu 9 października 1857 roku został położony kamień węgielny. Kult Boży rozpoczął i świątynię poświęcił w dniu 29 marca 1864 r. ks. Stanisław Gierulski (1804-1882), proboszcz boćkowski (1859-1882) i dziekan bielski (1863-1882). Z tej racji, iż uczynił to bez zezwolenia ówczesnych władz rządowych 10 lipca 1864 r. został ukarany grzywną w wysokości 990. rubli i 27. kopiejek.

W czasie I wojny światowej w 1916 roku kościół został uszkodzony pociskami artyleryjskimi (dwa pociski do dzisiaj tkwią w murze kościoła). Za czasów pasterzowania (1923-1927) ks. Antoniego Kaczyńskiego (1871-1947) szkody zostały usunięte. W 1929 roku zostały zainstalowane nowe organy, staraniem ks. Stanisława Filmanowicza (1888-1942), miejscowego proboszcza (1927-1933).

Obok cmentarza grzebalnego stoi murowana plebania zbudowana w latach 2000-2008 staraniem proboszcza (1993-2010) ks. Edwarda Kowalczuka – według projektu arch. Krzysztofa Tomczuka z Ciechanowca. Jej pobłogosławienia czyli poświęcenia w dniu 8 maja 2008 roku dokonał ks. bp Antoni P. Dydycz.

Oprac. ks. dr Zbigniew Rostkowski