GRÓDEK – Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa

W źródłach pisanych po raz pierwszy Gródek jest wspomniany w 1401 roku – z okazji nadania Korczewa (1401-1416) przez księcia mazowieckiego Janusza I Starszego (ok. 1340-1429) rycerzowi Pretorowi (Preythorowi) z Brześci (Brześć) w ziemi czerskiej (zm. przed 1442), późniejszemu staroście drohickiemu (1414). W XV wieku osada należała do dóbr wielkoksiążęcych. W 1479 roku rządcą (prokuratorem) tych włości był niejaki Michał. W XVI w. dzierżawcami Gródka byli: Stanisław Olędzki, wojski mielnicki (zm. 1533), Wawrzyniec Wolski, wojski mielnicki (zm. 1535), Aleksy Czosnowski (1538), Przecław Gnojeński (1551-1564). Król Zygmunt II August (1548-1572) w 1569 roku nadał wieś Mikołajowi Radziwiłłowi „Sierotce” (1549-1616), marszałkowi nadwornemu litewskiemu (1569-1579), który z kolei wydzierżawił ją ks. Wiktorynowi Wierzbickiemu (ok. 1520-1587), biskupowi łuckiemu (1567-1587). Warto w tym miejscu zaznaczyć, że wspomniany biskup zmarł w Gródku 10 lutego 1587 r. Po jego śmierci wieś ponownie wróciła do Radziwiłła „Sierotki”, od którego dobra te nabył ks. Wojciech Baranowski (1548-1615), biskup przemyski (1584-1590), późniejszy biskup płocki (1591-1607). On też przypuszczalnie ok. 1604 roku wystawił miejscowej ludności cerkiew unicką, którą w 1607 roku uposażył w dwie włóki ziemi, nadając jednocześnie różne przywileje. Według dokumentu z 1643 roku nosiła ona wezwanie św. Mikołaja z Myry. Kolejne uposażenia biskupów płockich miały miejsce w latach: 1726, 1757 i 1788 roku. Im też należy przypisać wzniesienie w 1743 roku kolejnej unickiej świątyni pw. św. Mikołaja. W 1793 roku ks. Krzysztof Hilary Szembek (1723-1797), biskup płocki (1785-1797), potwierdził wcześniejsze przywileje, dodając włókę gruntu i dziesięciny snopowe od gospodarzy z Mołożewa. Pierwszym znanym z nazwiska administratorem w Gródku był ks. Jan Bohowicz. Przed 1786 roku spłonęła plebania, a wraz z nią wszystkie księgi metrykalne.

Do 1795 roku parafia unicka w Gródku należała do dekanatu drohickiego, diecezji brzesko-włodzimierskiej. Po trzecim rozbiorze znalazła się ona w granicach dekanatu sokołowskiego, diecezji chełmskiej. Aż do 1808 roku Gródek stanowił własność kościelną, kiedy to władze austriackie sprzedały majątek Wincentemu hr. Załuskiemu. W 1825 roku przeszły one w ręce Andrzeja Ksawerego Chojeckiego (do 1841). Po upadku Powstania Styczniowego rozpoczęto tutaj przymusową rusyfikację (od 1867). W roku 1874 rząd carski internował w Warszawie i wywiózł do Rosji ks. Klemensa Wasilewskiego (1822-po 1874), ówczesnego proboszcza parafii (1845-1874), a w maju tegoż roku kościół zamienił na cerkiew prawosławną. Niektórych unitów, którzy nie chcieli przyjąć prawosławia aresztowano, kilka osób wywieziono na Syberię, na całe wsie nakładano wysokie kontrybucje pieniężne, a w miesiącach luty – marzec 1875 roku parafia musiała żywić ok. 500. żołnierzy i 100. kozackich koni. Prześladowania trwały do carskiego edyktu tolerancyjnego z 30 kwietnia 1905 roku. Na podstawie okólnika ks. Franciszka Leliwy Jaczewskiego (1832-1914), biskupa lubelskiego i administratora apostolskiego diecezji podlaskiej (1889-1914), z dnia 10 maja 1905 roku, unici z Gródka przyjęli obrządek łaciński i zostali zapisani do Liber conversorum w parafii Jabłonna Lacka. Pamiątką tych wydarzeń jest kapliczka, która stoi w Gródku, ufundowana przez ówczesnego dziedzica (1905-1910) Franciszka Ksawerego Godlewskiego (1866-1937). W 1915 roku zwrócono katolikom byłą cerkiew unicką, która została rekoncyliowana w dniu 17 grudnia 1818 roku. Na prośbę wiernych („nawróconych” unitów) z 28 grudnia 1918 roku ks. Henryk Przeździecki (1873-1939), biskup siedlecki czyli podlaski (1918-1939), dekretem z dnia 12 maja 1919 roku utworzył w Gródku parafię katolicką obrządku łacińskiego. Jej pierwszym proboszczem (1919-1921) został ks. Rajmund Pianko (1870-1921). W 2001 roku, staraniem proboszcza (1996-2007) ks. kan. Walentego Wojtkowskiego, został przeprowadzony remont świątyni (wzmocnienie podwalin, zmiana dachu, szalunku i podłogi).

Na placu kościelnym stoi drewniana dzwonnica, konstrukcji słupowej, zbudowana w XVIII w.

W pobliżu kościoła znajduje się drewniana plebania, której gruntowną restaurację w latach 1994-1997 przeprowadzili: ks. Marek Zieliński (prob. 1994-1996) i ks. mgr Walenty Wojtkowski (prob. 1996-2007).

Oprac. ks. dr Zbigniew Rostkowski