DOMANOWO – Parafia świętej Doroty Dziewicy i Męczennicy – Diecezjalne Sanktuarium Maryjne

Wcześniejsza nazwa miejscowości brzmiała: Domanów. Kościół parafialny pw. Boga Wszechmogącego, św. Doroty, św. Urszuli, św. Jana Nepomucena oraz 11. Tysięcy Panien i Dziewic, został ufundowany 11 marca 1460 roku, czyli we wtorek po drugiej niedzieli Reminiscere, przez Piotra Kota (Kotha), właściciela dóbr domanowskich. Staraniem fundatora zbudowano drewniany kościół, którego uposażeniem stały się dwie włóki ziemi, siedlisko i ogród pod plebanię. W latach 1474-1475 plebanem w Domanowie był ks. Stanisław ze Strugowicz „de Strugnicze” (kapłan archidiecezji gnieźnieńskiej), a w 1486 roku ks. Andrzej.

Parafię w Domanowie erygował i przyłączył do niej szereg okolicznych wsi dnia 4 lutego 1519 roku ks. Paweł książę Algimut Holszański (1485-1555), biskup łucki (1507-1536). Do tego czasu kościół służył prawdopodobnie potrzebom dworskim. W tym czasie proboszczem domanowskim był ks. Bernard Puchalski (1517-1548). Jednym z jego następców w latach 1553-1555 był pochodzący z tej parafii ks. Jan Domanowski, kanonik wileński (1548-1563) i biskup żmudzki (1555-1563). W tym czasie głównymi kolatorami kościoła w Dołubowie byli Domanowscy.

W czasie „potopu szwedzkiego” w 1656 roku kościół został zniszczony. Wkrótce zbudowano kolejną świątynię pw. św. Doroty, Przemienia Jezusa Chrystusa i św. Jana Nepomucena, która została konsekrowana na początku XVII w., w czasach ks. Tadeusza Jabłońskiego, proboszcza domanowskiego (1731-1743). Kolatorką tej świątyni w 1673 roku była Jadwiga Pruszyńska z Domanowa, córka Seweryna Domanowskiego.

Trzecią, drewnianą świątynię w Domanowie zbudowano w 1763 roku, staraniem ks. Franciszka Pietraszko (zm. 18 kwietnia 1803), ówczesnego proboszcza i dziekana brańskiego (1760-1788), a także Michała Bogusza (zm. 1764), podczaszego żydaczewskiego. Jej konsekracji dokonał w dniu 2 maja 1779 roku proboszcz bielski ks. Jan Szyjkowski (1721-1797), biskup tytularny Sinope (13 listopada 1775), sufragan łucki na okręg brzeski (1775-1797). W okresie Insurekcji Kościuszkowskiej 28 sierpnia 1794 roku ks. Józef Krajewski, proboszcz domanowski (1789-1801), pomagał powstańcom, przekazując im wota, srebro i pieniądze. W czasie Powstania Styczniowego administrator domanowski ks. Feliks Lisiecki otaczał opieką duchową żołnierzy. W dniu 30 września 1863 roku został aresztowany i osadzony w bielskim areszcie. Postanowieniem sądu wojennego został pozbawiony majątku i zesłany w głąb Rosji – do guberni permskiej. W roku 1875 kościół powiększono o tzw. „babiniec”, dodając chór i nową wieżyczkę, staraniem ks. Piotra Kryńskiego (1798-1878), proboszcza domanowskiego (1871-1878).

Warto zaznaczyć, że w głównym ołtarzu umieszczony jest słynący łaskami obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, dzieło Jana Verentiego (ur. 1598 r. w Padwie) ofiarowany kościołowi w 1648 r. przez Seweryna Domanowskiego, po śmierci jego żony Anny Kuleszy.

Przy kościele stoi stara drewniana dzwonnica z XVIII w. przebudowana w 1876 r., pod kierunkiem wspomnianego ks. Piotra Kryńskiego.

Staraniem ks. kan. Benedykta Karpińskiego, w latach 1999-2003 została wzniesiona nowa, murowana plebania, według projektu arch. Andrzeja Chwaliboga z Białegostoku. Jej poświęcenia w dniu 25 stycznia 2004 roku dokonał ks. Antoni P. Dydycz, biskup drohiczyński. W 2012 r. staraniem ks. kan. Walentego Wojtkowskiego została – w pobliżu kościoła – zorganizowana sala parafialna im. Jana Pawła II.

Dekretem z dnia 8 grudnia 2004 roku ks. bp Antoni P. Dydycz zlecił opiekę duszpasterską nad mieszkańcami wsi Ferma proboszczowi parafii Hodyszewo (diecezja Łomżyńska).
W dniu 28 czerwca 2015 r. ks. bp Tadeusz Pikus, ordynariusz drohiczyński, dokonał koronacji Obrazu Matki Bożej – na prawie diecezjalnym oraz kościół parafialny ustanowił Sanktuarium Diecezjalnym Najświętszej Maryi Panny Matki Zbawiciela Naszego Jezusa.

Kaplica:
Mień – Kaplica pw. św. Alberta Chmielowskiego została zbudowana w latach 1985-1987 staraniem miejscowych mieszkańców, pod kierunkiem ks. Kazimierza Olszewskiego (prob. 1982-1988). Jej pobłogosławienia w dniu 17 czerwca 2001 roku dokonał ks. Antoni P. Dydycz, biskup drohiczyński. Wspomniany ordynariusz 12 maja 2003 roku zezwolił na stałe przechowywanie Najświętszego Sakramentu.

Oprac. ks. dr Zbigniew Rostkowski