PERLEJEWO – Parafia Przemienienia Pańskiego

Pierwotna nazwa tej wsi brzmiała – Pierlewo/Pierlejewo. W 1407 roku bracia Leszczyńscy z Leszczki ufundowali tutaj kościół pw. Trójcy Przenajświętszej, Ciała Chrystusowego, Wniebowzięcia NMP i Wszystkich Świętych i uposażyli go w trzy włóki ziemi. W dniu 21 lutego 1418 roku Witold Aleksander (ok. 1348-1430), wielki książę litewski (1392-1430), nadał wieś Pierlewo Janowi herbu Abdank z Białoskór (ziemia płocka). Plebanem perlejewskim w latach 1450-1473 był ks. Jakub, a po nim ks. Stanisław (1476), ks. Mikołaj (1476-1485) i ks. Michał (1498). W świetle dokumentów Konsystorza Janowskiego z 1568 roku beneficjum parafialne w 1473 roku zostało powiększone o jedną włókę ziemi, którą ofiarował Paweł, zwany Durs, dziedzic Perlejewa i Pieczysk.
W okresie „potopu szwedzkiego” w 1657 roku kościół perlejewski, który leżał wówczas przy znanym trakcie, został zniszczony przez Szwedów, Węgrów i Kozaków. Do budowy kolejnej świątyni pw. św. Piotra w Okowach, Przemienienia Pańskiego i św. Mikołaja przystąpił w 1664 roku ks. Grzegorz Koryciński, ówczesny proboszcz (1663-1665). Kolatorem tej świątyni był Aleksander Radziszewski herbu Niezgoda (zm. 24 kwietnia 1670 r.), podkomorzy drohicki (1663-1664), który współfinansował jej odbudowę. Druga świątynia perlejewska spłonęła w 1706 roku. W roku 1714 Baltazar (Balcer) Ciecierski (1688-1750), s. Tomasza i Jadwigi z Godlewskich, stolnik drohicki (1710) ufundował kolejny drewniany kościół, którego budowniczym był Zygmunt Załęski. W latach 1740-1753 ks. Maciej Święcki, proboszcz perlejewski (1740-1782) wyposażył nową świątynię w siedem ołtarzy. W VIII niedzielę po Zielonych Świętach dnia 21 lipca 1754 roku konsekracji kościoła i trzech dzwonów dokonał ks. bp Ludwik Riaucour (1700-1777), biskup tytularny Ptolemaidy (3 marca 1749 r.), sufragan łucki (1749-1777).
Budowę obecnego murowanego kościoła rozpoczął w 1859 roku ks. Józef Srzedziński (1818-po 1891), proboszcz perlejewski (1859-1863), przy pomocy budowniczego Jana Orłowskiego. Kamień węgielny poświęcił 6 sierpnia 1859 roku ks. Adam Radziszewski (1819-po 1880), archidiakon białostocki (1849-1863), proboszcz dziadkowicki (1846-1863). Jednak w 1863 roku budowa została przerwana, ponieważ ówczesny proboszcz ks. Józef Srzedziński został aresztowany 3 czerwca 1863 roku i zesłany do guberni orenburskiej – w ramach kary za patriotyczne kazania. Dopiero w 1883 roku dokończono budowę, pod kierunkiem ks. Wincentego Szabłowskiego (1833-po 1912), ówczesnego proboszcza (1877-1886). W tym też roku władze carskie zarekwirowany beneficjum kościelne. Poświęcenia nowej świątyni dokonał w pierwszą niedzielę adwentu, 27 listopada 1884 roku, proboszcz ks. Wincenty Szabłowski w towarzystwie ks. Konstantego Waszkiewicza (ur. 1835), proboszcza ciechanowieckiego (1884-1891). W 1899 roku w miejsce drewnianej podłogi położono nową posadzkę z terakoty.
Obok cmentarza kościelnego stoi nowa, murowana plebania wybudowana w latach 1980-1984 przez ks. Romana Wodyńskiego (prob. 1967-1988), a w latach 2010-2011 gruntownie odrestaurowana przez ks. Romana Kowerdzieja.

Kaplica:
Żale – Kaplica pw. bł. ks. Jerzego Popiełuszki została zorganizowana w budynku szkolnym w 1991 roku, staraniem ks. kan. Kazimierza Olszewskiego.

Oprac. ks. dr Zbigniew Rostkowski